Yeni bir rapor, yürürlükteki küresel yaptırımlara rağmen Rus petrolünü dünyanın önde gelen perakendecileri ve markaları tarafından gizli tedarik zincirleri ve 3. kademe üretim sözleşmeleri ile yapılan giysilerle ilişkilendirdi. Yani birçok perakende markası Rusya pazarından çekildi, fakat üretimlerinde açıklamasalar da Rus petrolünü kullanmaya devam ediyorlar.
Rusya pazarında satışlarını durduran veya satışlarını duraklatan birçok markadan bazılarının polyester bazlı ürünler yapmak için Rus petrolünü kullanarak koleksiyon ürettiğine dair raporda yeterli kanıtlar sunuldu.
The Changing Markets Foundation (CMF)‘ın “Öldürmek İçin Giyindi: Savaş zamanında moda markalarının Rus petrolüyle olan gizli bağlantıları” raporundan elde edilen veriler, büyük küresel moda markaları ve perakendeciler ile sentetik giysiler yapmak için kullanılan Rus petrolü arasındaki gizli tedarik zinciri bağlantılarını ortaya koyuyor.
The Changing Markets Foundation (CMF)’ın 2021 raporu Synthetic Anonymous, çoğu moda markasının hızlı moda iş modellerini terk etmeyi reddettiğini, geri dönüştürülmüş plastik şişelerden polyester yerine petrol ve gazdan üretilen ucuz sentetik malzemelere bel bağladığını ortaya koydu.
Rus petrolü batı gardıroplarına kadar nasıl geldi?
Araştırma, ankete katılan markaların ve ana şirketlerin %78’ini doğrudan veya dolaylı olarak üreticilere bağladı ve polyester bazlı giysilerin küresel moda endüstrisinde ne kadar geniş bir alana yayılabileceğini gösterdi. Bu şirketler arasında H&M, Adidas, PVH, Asos, Next, Inditex, Boohoo, Zalando, Nike, Uniqlo, G-Star, Benetton, Columbia, VF Corp, M&S ve diğer perakendeciler ile cadde markalarının uzun bir listesi yer alıyor.
Polyester, moda endüstrisinde en çok kullanılan elyaftır
Polyester, üretilen tüm tekstillerin yarısından fazlasını oluşturuyor ve günümüzün hızlı moda modelinin arkasındaki itici güç haline geldi. İnsanlar, plastik şişeler gibi plastik ambalajlarla ilgili yaygın plastik kirliliğinin ve çevresel kaygıların çok iyi farkında olsa da aynı ürünün giysilerimizde de bulunduğunu ve pratikte geri dönüştürülemediğini, vücudu ve doğal ortamları plastik mikro liflerle kirleterek önemli bir atık sorununa neden olduğunu fark eden çok az kişi bulunuyor.
Rusya’nın petrol ihracatında artış
Batı, Rusya’dan petrol ithalatını frenlerken Hindistan ve Çin’den yapılan ithalatlar, Ağustos 2021 ile Şubat 2022 arasında gösterilen verilerle birlikte arttı. Rus petrolünün Reliance tarafından aylık ortalama toprak ithalat değeri 67,4 milyon Euro oldu ve yaklaşık on kat artarak Nisan 2022’den itibaren ayda 663,5 milyon Euro’ya ulaştı.
Markalar, sentetikler için tedarik zincirleri konusunda şeffaf değiller ve koleksiyonlarında petrokimya ürünlerinin kaynağını kesinlikle ifşa etmiyorlar. Seçici raporlama, aynı zamanda Rus petrolünü kullanan üreticilerle bağlantılı olan ve incelenen 50 moda şirketinin 39’unun tedarik zinciri görünürlüğü konusunda endişe verici bir eksiklik olduğunu gösteriyor.
Kömür kökenli giysiler
Moda endüstrisinin karbondan arındırma konusundaki söylemine rağmen 2022 sonbaharında gerçekleştirilen Changing Markets Foundation anket analizi, önde gelen birçok küresel markanın polyester gibi sentetikler üretmek için kömür kullanan veya bunu gelecekte yapmayı planlayan tedarikçilerden tedarik konusunda henüz tutarlı bir duruş oluşturmadığını vurguluyor. Araştırma, en az 32 giyim şirketinin yakın gelecekte kömürden giysi üretme riskiyle karşı karşıya olduğunu tespit ettiğinden bu oldukça endişe verici olarak belirtiliyor.
Öneriler
Raporda belirtilen öneriler ise şu şekilde: Şirketler, sentetik malzemelerin kullanımını azaltmak ve sürdürülemez hızlı moda modelinden uzaklaşmak için somut, ölçülebilir ve zamana bağlı hedefler belirlemeli, koleksiyonlarında sentetik elyafların aşamalı olarak kaldırılmasına öncelik vermelidir.
Changing Markets Foundation, gösterilen hedefler doğrultusunda sentetik elyaf kullanımının aşamalı olarak tamamen kaldırılması çağrısında bulunuyor: Malzemelerde fosil yakıtların kullanımında 2025 yılına kadar 2021 baz alınarak %20 ve 2030 yılına kadar %50 azalmaması durumunda, endüstrinin geleceği nokta maalesef içler acısı.