“Petrol saatli bir bomba haline geldi.”
ABD’nin baskısı altında OPEC ve Rusya dahil olmak üzere diğer büyük petrol üreticileri 12 Nisan Pazar günü 1 Mayıs’tan itibaren günde 10 ila 15 milyon varil ile rekor bir düşüşe karar verdiler. Bu nedenle şirket ortakları, küresel bir salgının ortasında ve Moskova ile Riyad arasındaki bir fiyat savaşı zemininde neredeyse yirmi yıldır en düşük seviyelerine düşen petrol fiyatlarını artırmayı umuyorlar.
Fiyatlardaki düşüş, özellikle ABD’deki işletme maliyetlerini düşürmek zorunda kalan büyük petrol ve shale petrol üreticileri için zor olmuştur.
ABD Başkanı Donald Trump, Twitter’da “Herkes için harika bir anlaşma” diye övündü. “Bu, ABD’de yüz binlerce enerji işinden tasarruf sağlayacaktır.” Laurent Horvath tarafından ise paylaşılmayan bir iyimserlik yorumu “Koronavirüs salgını tüm dünyaya yayılmış, hareketlilik ve yük taşımacılığında eşi görülmemiş bir yavaşlamaya neden olmuştur. Tarihsel olmasına rağmen, üretimdeki bu düşüş, krizin neden olduğu talep çöküşüyle karşılaştırıldığında önemsiz görünüyor.”
Petrol fiyatları talep ve arz şoku nedeniyle mi düşüyor?
Her ikisi de… COVID-19 salgını talebin bir kısmını yok etti. Tahminlere göre, sadece birkaç hafta içinde, toplam 100 milyon tüketimden % 25 ila % 30’luk bir düşüş nedeniyle talep günde 25 milyon varil azaldı. Petrol tarihindeki bu eşsiz durum, üreticileri üretimlerini stoklamaya zorlamaktadır.
Rystad Energy’ye göre, dünyanın depolama kapasitesinin% 75’inden fazlası zaten kullanılıyor ve mevcut aşırı üretim oranında yakında ağzına kadar doldurulabilir. Okyanus tankerleri de depolama için kullanılır ve sonuç olarak nakliye fiyatları yükselmiştir.
Depolama kapasitesi tükendiğinde ne olacak? En kötü senaryoda, bazı üreticiler sıfırın altında petrol satmaya zorlanabilir, başka bir deyişle üretimlerinden kurtulmak için ödeme yapabilirler. Diğer senaryolarda Goldman Sachs’ın tahmin ettiği gibi ham fiyatlar yaklaşık 10 $ veya 20 $ civarında sabitleniyor.
Rusya ve Suudi Arabistan daha ne kadar petrol fiyatlarını düşük tutabilir?
Suudi Arabistan ve Rusya bir kaç yıl düşük fiyatlara dayanabilir. Her ikisinin de devlet fonları (sovereign funds) var. Rusya’nın devlet fonu 150 milyar dolar değerinde. Petrol çıkarma maliyetleri çok düşük ve ülkenin bütçesini dengelemek için varil başına 42 dolarlık bir fiyata ihtiyacı var.
Suudi Arabistan’ın devlet fonu 500 milyar dolar değerinde ve Suudi Arabistan’ daki petrol çıkarma maliyetleri de çok düşük, varil başına 5-10 dolar civarında. Ancak Suudilerin bütçelerini dengelemek için varil başına 80 dolarlık bir fiyata ihtiyaçları olacaktır. Devlet fonlarıyla bir ya da iki yıl dayanabilirler.
Büyük petrol şirketlerinin çözümleri neler?
ABD’deki ExxonMobil ve Chevron, Hollanda’daki Shell, İngiltere’deki BP ve Fransa’daki Total gibi büyük şirketler zaten işletme maliyetlerini azaltmaya başladı, işten çıkarmaları açıkladı ve belirli yatırım planlarını durdurdu. Ayrıca hisse geri alım programlarının askıya alındığını duyurdular. Ancak, yatırımcılara tutunmak için temettülerini korumak için ellerinden gelen her şeyi yapıyorlar. Örneğin Chevron, önümüzdeki beş yıl içinde 75 milyar dolar dağıtmayı planladı.
Şirketin bu taahhüdü yerine getirmesi olası değildir. Şubat ayında, bu şirketler keşif, yeni projeler ve temettüleri finanse etmek için varil başına 60 ila 70 dolar arasında bir fiyata güveniyorlardı. O zamandan beri hiçbir şey düşündükleri gibi gitmedi.
Hızlı büyümesi ile ABD’nin dünyanın lider petrol üreticisi konumunu yeniden kazanmasına yardımcı olan daha küçük shale yağı(kaya petrolü) üreticilerine ne demeli?
Gerçekten mücadele ediyorlar, ancak sorun 2019’da gerçekten başladı: bu şirketlerin 42’si geçen yıl iflas etti ve 37’si dördüncü çeyrekte meydana geldi. Ürettikleri yağ pahalıdır ve tahmini ortalama maliyeti 52 $ ‘dır. Aynı zamanda kalitesiz, bu yüzden rafineriler varil başına 5 ila 20 dolar arasında bir indirimle satın alıyor. Varil başına fiyat 25 $ ile, bu şirketler çok para kaybediyor. Ve özellikle kırılganlar çünkü bu yıl 40 milyar dolar borç ödemek zorundalar.
Shale balonu tamamen patlasaydı, etkiler tüm dünyada hissedilecekti. Ancak Beyaz Saray, ABD ekonomisine 2 trilyon dolar enjekte ederek sektörü güçlendirmek için bir teşvik planı başlatacak. Şanslıların kim olacağı ve günde 9,3 milyon varil üretiminin sürdürülüp sürdürülemeyeceği görülecek.
Bazı yorumcular Rusların ABD shale yağını silmek istediğine inanıyor
Bu tamamen makul… Amerika’nın enerji hakimiyeti politikası, ABD’nin Venezuela, İran ve Rusya’daki üretimi engellemesine neden oluyor. Bardağı taşıran son damla Venezuela petrolü satan Rus petrol şirketi Rosneft’in İsviçre yan kuruluşu olan Rosneft Trading’e karşı yeni ABD yaptırımlarıydı. Yetenekli bir satranç oyuncusunun soğukkanlılığı ile Rusya, ABD’nin enerji hakimiyetine meydan okuma zamanının geldiğine karar verdi.
Bu durumda, Rusya neden 180 derecelik bir dönüş yaptı ve sonunda üretimini azaltmayı kabul etti.
ABD’nin baskısı yüzünden Donald Trump, ABD’deki petrol işlerini korumak zorunda ve bu da onu Vladimir Putin ile görüşmelere yöneltti. İki ülke arasındaki müzakereler şüphesiz petrol çerçevesinin ötesine geçti ve Moskova’ya karşı yaptırımların gevşetilmesi gibi başka alanlarda bir takas yapılması gerekiyordu.
Sağlık krizi sona erdiğinde, ekonomik toparlanma küresel talebin tekrar yükselmesine neden olur mu?
Pandemi kontrol altına alındıktan sonra, mevcut üretim fazlası ve yeniden dengeleme stoklarının çekilmesi birkaç ay sürecektir. Bu ilk aşamada, fiyatlar muhtemelen düşük kalacaktır ve küresel ekonominin ayağa kalkmasına yardımcı olacaktır. İkinci aşamada, küresel ekonominin yeniden toparlandığı ve ABD kaya gazı üretiminin önemli ölçüde azaldığı veya birçok üreticinin önemli ölçüde zayıfladığı varsayılarak, fiyatlar hızla yükselebilir. Ancak shale yağı üretimi tekrar yükselirse, fiyatlar 2019’da oldukları yere geri dönecektir.
Bu tür aşırı yukarı-aşağı hareketler yatırımcılar ve hükümetler için oldukça istikrarsızdır. En büyük şirketler bile bu hareketlerin etkilerinden kaçınamaz. Beş yıl içinde ExxonMobil piyasa değerinin yarısından fazlasını kaybetti. Petrol bir saatli bomba haline geldi ve 18 aydan uzun bir süre boyunca bakıldığında yatırım riskleri çok yüksek ve kötü tanımlanmış kalacak. En büyük şirketlerin direnci, sektörün nasıl ilerleyeceğine dair iyi bir gösterge sağlamalıdır.