Tedarik zinciri tıkanıklığı; hazırlıklı olunmayan, hiçbir şirketin öngöremeyeceği, belki de yüzyılda bir görülebilecek bir yönetim krizi oldu. Yine de Tesla gibi bazı şirketler bundan daha az hasar alarak kurtulmayı başardı.
Mega perakendeci kategorisinde Walmart, ürünlerini daha fazla eve yakın kaynak sağlamak için geliştirdiği on yıllık bir programın dokuzuncu yılında devam ediyor. Şirket başlangıçta ABD yapımı ürünlerde 50 milyar dolar satın alma sözü vermişti.
Geçen yıl diğer faktörlerin yanı sıra, şirketin müşterilerinin %85’i “perakendecilerin Amerika’da üretilen veya monte edilen ürünleri taşımasının önemli olduğunu söylediğini” belirterek, Walmart önümüzdeki on yıl içinde ABD imalat sektörüne ek 350 milyar dolar daha enjekte etmeyi planladığını duyurdu.
Örneklerin diğer ucunda, önde gelen akustik gitar yapımcısı Taylor Guitars var. Şirketin kullandığı, yalnızca denizaşırı ormanlarda bulunabilen ve sürdürülebilir bir şekilde hasat edilmesi gereken özel ahşapların, derin envanterlerini oluşturduğu için özel yollarla üretimi sürdürebildiği aktarılıyor.
Tedarik Zinciri Krizi ve Tesla
Belki de perakende sektörüne örnek olarak diğerlerine en çok şeyi öğretecek şirket, elektrikli otomobil şirketi Tesla’dır.
Yakın zamanda The New York Times’da bildirildiği gibi, GM ve Ford bilgisayar çipleri sıkıntısı nedeniyle fabrikaları kapatırken Tesla bir dizi rekor satış çeyreği istatistikleri yayınlıyordu. Geçen yıl şirket, 2020’de sattığı araç sayısını ikiye katladı.
Times’ın bildirdiğine göre, pandemi vurmadan önce analistler, kurucu Elon Musk’ın şirketin “kendi başına daha fazla şey yapması” hedefine şüpheyle yaklaşıyordu. Pandemi vurduğunda ve Tesla da ihtiyaç duyduğu çipleri alamadığında, mevcut olanları aldı ve onları çalıştıran yazılımı ihtiyaçlarına uyacak şekilde yeniden yapılandırdı.
Tesla’nın yaptığı dahiyane çözümü daha büyük otomobil şirketleri yapamadı çünkü yazılım ve bilgi işlem uzmanlıklarının çoğu için dış tedarikçilere güveniyorlardı.
Krize Karşı İkilem: İş Birliği mi Rekabet mi?
Pandemi, perakendecilerin çoğunu hazırlıksız yakaladı. Şirketler içinde kısmen Amazon’un acımasız dipten fiyat rekabeti tarafından teşvik edilen ve sektörde hakim olan bir uygulama, maliyetleri mümkün olduğunca düşük tutmaya ve stokları düşük tutmaya zorladı.
KPMG’nin ABD tedarik zinciri ve operasyon uygulaması başkanı Brian Higgins, kısa süre önce The Financial Post’a şunları söyledi: “Tedarik zincirlerinde bugün bozulduğunu gördüğümüz pek çok işletim modeli, o zamanlar evrensel gerçeklerin var olduğu 20 yıl önce sağlamlaştırıldı. Bu gerçekler, uzun ve kırılgan tedarik zincirleri üretti.” dedi.
Tedarik zincirlerinin kırılganlığının ilk kez ortaya çıktığı durum Covid değildi. En son 2008 Mali Krizi ile başlayan ekonomik rahatsızlık sırasında da bu göze çarpmıştı. O zaman sorun tıkanmış limanlar değil, tedarikçiler arasındaki finansal istikrarsızlığın büyük etkileriydi.
Şirketlerin tedarikçileri yurtiçinde tedarik etme ve yakın desteklemeye olan ilgileri, Covid döneminin üçüncü yılında başlayıp devam eden trendler oldu.
Çip ve nakliye gibi sorunlar göze çarpıyor olabilir ancak bunlardan daha fazlası var. Şimdi için anahtar kavram iş birliği olmalıdır. Bir krizde, tedarikçilerle ortaklıklar geliştiren ve şeffaflığı teşvik eden şirketler, dünyanın yarısında maliyete göre seçilen kaynaklarla sahip olamayacakları bir kaldıraç ve iyi niyete sahip olduklarını görecekler.
Bir fark yarattığının kanıtı olarak, perakende sektöründe özel marka tedariki yöneticiler için ayrı bir konu haline geldi. Özel bir etiketleme danışmanı olan Daymon’un başkanı Michael Taylor, Wall Street Journal web sitesinde yakın zamanda yayınlanan bir röportajda, firmasının ABD’li perakendecilerin bir kesitini incelediğini ve şunları belirlediğini söyledi: “Rekabet hep devam ediyor, dağıtım mücadelesinin olduğu zamanlarda bile.”
McKinsey, 2020’de farklı sektörlerden ve coğrafyalardan üst düzey tedarik zinciri yöneticileriyle yaptığı bir ankette, yöneticilerin yüzde 93’ünün tedarik zincirlerini çok daha esnek, çevik ve dayanıklı hale getirmeyi amaçladığını söyledi. Sonraki araştırmasında McKinsey, şirketlerin sadece yüzde 15’inin yapısal değişiklikler yapmaya başladığını bildirdi.
Herkes bu sorunu çözmeyi planlıyor, ancak tedarik zincirinin bozulmasına ilişkin perakende yöneticilerinden yakın zamanda toplanan verilerde tahmin edildiği gibi sorunlar devam ediyor. Danışmanlık devi McKinsey’e göre faaliyete geçmek yerine söylemler öne çıkıyor.
Kısacası perakendeciler mevcut sorunları gerçekten çözmek istiyorsa kendilerine güvenmeli, iş birliğine öncelik vermeli ve bir an önce vaatlerin yerini faaliyetler almalı.